منشور اخلاقی انتخابات
تدوین و انتشار منشورهای اخلاقی در عرصههای مختلف زندگی بشر، از راهکارهای مؤثر ترویج اخلاق و نهادینهسازی عمل به موازین اخلاقی است. منشور اخلاقی انتخابات در جمهوری اسلامی ایران به سفارش وزارت کشور، در قالب یک پروژه کلان علمی- پژوهشی در سال ۸۸ توسط پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تهیه و تنظیم گشت.
در کشور ما انتخابات، عرصه شکلگیری رکن مردمی نظام و ضامن بقا و ثمردهیِ دستآوردهای شکوهمند انقلاب اسلامی است. انتخابات اخلاقی، از آشکارترین جلوههای سیاست اخلاقی، و سیاست اخلاقی میدان عملیشدن بسیاری از ارزشها و فضایل اخلاق اجتماعی است.
انتخابات برگزارشده در کشور ما، از نظر رعایت اخلاق و موازین اخلاقی، در مقایسه با بسیاری از کشورها، درخشانترین سابقه را بر جای گذاشته است. اما نباید فراموش کرد بداخلاقیهای انتخاباتی، هرچند اندک، به هیچروی زیبنده جامعه اسلامی متمدن ما نبوده و با مقاصد عالی حکومت اسلامی سازگار نیست. حکومتی که همه ارکان تصمیمگیری و مدیریت آن را باید مؤمنان و صالحانی تشکیل دهند که قرآن کریم، فراهمسازی زمینههای والاترین ارزشهای اخلاقی در حیطه فرد، اجتماعی و الهی را به دست و همت آنان نوید داده است.
ضرورت رعایت معیارهای جهانی منشورنویسی و لزوم مردمیبودن منشور اخلاقی انتخابات از یک سو و جایگاه مردمی تأثیرگذار حوزه علمیه قم از سوی دیگر موجب شد تا وزارت کشور کار اصلاح و تدوین منشور اخلاقی انتخابات را به پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بسپارد. پژوهشگاه نیز این مأموریت را به تیم اخلاق کاربردی مرکز اخلاق و تربیت واگذار کرد. به این ترتیب تیم اخلاق کاربردی با مدیریت حجت الاسلام محمد تقی اسلامی مسئولیت مدیریت علمی پروژه را به عهده گرفت.
تیم اخلاق کاربردی مرکز اخلاق و تربیت از تابستان سال ۱۳۸۷ با تشکیل کمیتهای میانرشتهای با چهار کارگروه تخصصی «اخلاق کاربردی»، «حقوق اساسی»، «علوم سیاسی» و «جامعهشناسی» تدوین منشور را آغاز کرد.
این کار در سه مرحله انجام گرفت: یکم، طراحی روششناسی تدوین منشور؛دوم، برگزاری سلسله نشستها و مصاحبههای تخصصی و سوم، مباحثات علمی درون کارگروهها و کمیته تلفیق که برای جمعبندی نهایی دستاوردهای کارگروهها تشکیل میشد. حاصل کار به عنوان دومین منشور اخلاقی انتخابات در جمهوری اسلامی ایران تدوین یافت.
سرآغاز این منشور به کلام نورانی وحی، حدیث شریف نبوی، فرازی از رهنمودهای بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران و مقام معظم رهبری، و اصل ششم قانون اساسی مزین است.
متن اصلی منشور از دو بخش «اصول ارزش های اخلاقی» و «آیین رفتار اخلاقی در انتخابات» تشکیل شده است. مقصود از اصول ارزشها، کلیترین اصول اخلاقی است که منش و رفتارهای اخلاقی در انتخابات لازم است با آن انطباق یابد، و منظور از آیین رفتار اخلاقی، دستورالعملهای ویژه هر یک از عناصر و ارکان دخیل در انتخابات است که به آن اصول و ارزشها جامه عمل می پوشاند.
متن منشور برای نمایندگان ۲۲ سازمان مردمی و دولتی، در کمیته ترویج منشور اخلاقی انتخابات قرائت شد و پس از بررسی و تکمیل، در آن کمیته به تصویب رسید.
در ضمن این منشور دارای ضمائم سهگانه درباره «آسیبشناسیهای اخلاقی در انتخابات»، «بسترهای بروز آسیبهای اخلاقی و راهکارهای برونرفت از آن» و «شیوه های ترویج منشور اخلاقی انتخابات» میباشد که در اختیار کمیته تدوین و ترویج منشور انتخابات قرار گرفته است.